Ebeveynler tarafından tuvalet alışkanlığı kazandırma zorlu bir süreç olarak değerlendirilmektedir. Çocukların bez bırakıp tuvalete gitmeyi öğrenebilmeleri zorlu bir süreç olabilir. Bu nokta da ebeveynler olabildiğince sabırlı ve kararlı olmalıdırlar.
2.5-3.5yaş aralığında başlanılan bez bıraktırmayı genellikle yaz aylarında önermekteyiz. Çünkü yazın çocuk sıcaktan bunalıp, koşarken ya da oynarken rahatsız olduğu için bez alışkanlığını bıraktırmak daha kolay olmaktadır. Kışın bez, idrar ve dışkıdan dolayı çocuğa sıcaklık hissi vereceği için bezini bırakmak istemez. Fakat çocuk 4-4.5yaşlarında ve altı hala bezliyse, tuvalet alışkanlığı edinmeye kışın da başlanabilir.
Gündüz bez kullanımı bırakıldıysa, aynı şekilde geceleri de bez bağlanmamalıdır. Çünkü çocuk gece kavramında fizyolojik olarak vücudunun gece uyanma saatini ayarlayabilirse ve bunu oturtabilirse gündüzler de rahat geçiyor. Bu sebeptendir ki geceleri alıştırma külotu bağlanmamalı, onun yerine çocuğun yatağına muşamba çarşaf, yatak pedi ve rahat yıkanabilecek çarşaflar seçilmelidir.
Çocuğun ebeveynine tuvaletini anlatmaya çalışma kısmında; ebeveyn “tuvaletin geldiğinde söyleyebilir ya da beni tuvalete götürebilirsin” diye ifade edebilirsiniz. Konuşmada zorluk çeken çocuklarda ise; bunu beden diliyle anlayabilirsiniz. Örneğin, elini önüne götürme, bacaklarını çapraz yapma ya da olduğu yerde zıplama vb.
Ebeveyn olarak çocuğun yanındayken kalktığınız sıra da “ben tuvalete gidip geleyim” gibi söylemler çocukta tuvalet alışkanlığının pekişmesini sağlayacaktır. Çocukların tuvalete herhangi bir nesne ile girmesi uygun bulunmamaktadır(tablet, telefon, oyuncak vb.). Lazımlık kullanımı, odadan odaya ya da başka bir eve taşınması durumları çocukta farklı bozulmuş davranışlara yol açmaktadır. Eğer çocuk okula gidiyor ise; öğretmeniyle çocuğun içinde bulunduğu bu geçiş süreci paylaşılmalı ve arkadaşları tuvalete giderken sizin çocuğunuzda tuvalete götürülmeli, tuvaleti olmasa bile tuvalet alışkanlığı kazanması için klozete oturtulmalıdır.
Uygulanabilecek metot; eğer ki çocuğun bir yatma saati var ise, örneğin 21.00, bu saatten bir saat önce sıvı tüketimini kesiyoruz. Sulu yiyeceklerden de uzak duruyoruz. Fakat çocuk durmuyor yemek ya da içmek istiyorsa; o zaman miktarı azaltıyoruz. Böylece gece alt ıslatmaları daha az gözlemlenmiş oluyor. Ebeveynlerin yatma saatini 24.00 olarak temel alırsak, ebeveyn kendi yatma saatinde çocuğunu uyandırıp tuvalete götürmelidir. Gece boyu 2.5-3saatte bir çocuk tekrar tekrar tuvalete götürülmelidir. Bunun için alarm kurabilirsiniz. Çocuk gece boyu tuvalet için kaldırıldığı saatlerden hangisinde tuvaletini yapıyorsa çocuğun fizyolojik saati o saate yakındır. İlk 1-1.5hafta bu düzende gidilmeli ve bazen alt ıslatma durumu gece tuvalete götürme saatinden önce ya da sonra yaşanıyorsa saatler ona göre ayarlanmalıdır. Gecenin takibi iyi yapılmalıdır.
Çocuk asla tuvalete kucakta götürülmemeli, tam anlamıyla uyandırılarak tuvalete götürülmelidir ki yaptığının uyanık bir şekilde farkına varsın ve tuvalet alışkanlığı kazanımını çabuk kavrasın. Geceleri tam olarak uyandırmama durumlarında alta kaçırmalar devam edebilmektedir.
Tuvaletinize alacağınız çocuklar için küçük klozet aparatı ve rahat oturmasını sağlayacak tabure çocuk için kolaylık olacak ve özgüvenli bir şekilde, belki ebeveynlerine ihtiyaç duymadan tuvalete gidebilecektir. Hatırlatmakta fayda var ki çocuklar aparatsız klozete oturduklarında düşebilirim korkusu yaşayabilir ve bu sebepten tuvaletlerini tutmak için uğraşabilirler. Asla çocuğu tuvalete oturturken düşürüyormuş gibi şakalar yapmaktan uzak durunuz. Çocuğun kendisi güvende hissetmesi önemlidir.
Psikolog Feza OKTAY