Çocuklarımız bazı dönemlerde çekingen olabiliyorlar; bunun sebebi her çocuk tüm yaş evrelerinde belirli gelişimsel ilerleme kaydediyorlar. Özellikle 3 – 5 yaş aralığı çocuğun kendini, ailesini, çevresini tanıma dönemidir. Bu dönemde çocuk ne kadar emin adımlarla ilerlerse ileride o kadar özgüvenli, bilinçli, özgür, girişken bir karakter yapısına sahip olabilir.
Peki, ailelerimiz bu gelişimsel ilerleme döneminde neler yapabilir? Hangi doğrultuda ilerlerse hem aile için hem çocuk için daha verimli bir geri dönüş alınabilir.
• Aşırı derecede ilgi göstermeyin, korumayın, kendi başına deneyip, öğrenmesi için teşvik edin. Hata yapabileceğini ve bunun doğal olduğunu bilsin.
• Onun yerine karar vermeyin, iki seçenek sunarak bunların arasından seçim yapmasına olanak tanıyın. Sunacağınız yemekler arasından veya kıyafetler arasından kendi seçtiği yemeği yemesini ya da kıyafeti giymesini sağlayın. Böylelikle karar vermesini teşvik edeceksiniz.
• Eleştirmeyin, yol gösterin. Yanlış yaptığında bunun sebeplerini tartışın, yanlışını nasıl düzelteceği konusunda destek olun. Hep yanınızda olduğunu ve destek olduğunuzu bilsin.
• Başka çocuklarla değil kendisiyle kıyaslayın. O tek ve biricik. Başkasına benzemek, onun gibi olmak zorunda değil. Dikkatini yapamadıklarına değil, yapabildiklerine yoğunlaştırın.
• Asla şiddet göstermeyin. Şiddeti bir problem çözme aracı olarak öğretmeyin.
• Kendisini ifade etmesine olanak sağlayın. Fikirlerini alın. Aileyi ilgilendiren konularda onu da bilgilendirin ve fikrini sorun, saçma bile olsa onu dinleyin ve uygulanamayacak bir şeyse neden uygulanamayacağını anlayacağı dilden açıklayın.
• Topluluk içinde onu aşağılamayın, yanlış bir şey yaptığında görmezlikten de gelmeyin sebep ve sonuçlarını açıklamasına ve tartışmasına olanak sağlayın.
• Çocuklarınıza erken yaşlardan itibaren sorumluluk duygusu vermeye çalışın. Yemeğini, temizliğini, giyinip soyunmasını kendi başına yapması için teşvik edin. Dökebilir, kırabilir ancak, kişilik gelişiminin her şeyden önemli olduğunu unutmayınız.
• Yeni denemelerini, çabalarını eleştirmeyin, bekleyin, gerekirse destek olun. Her başladığı işi tamamlamasını sağlayın. Yapamayacağı, tamamlayamayacağı işleri kendisinin fark etmesine olanak sağlayın, tartışın, üstünde konuşun. Onun yerine faaliyetleri hakkında karar vermeyin, gerekirse seçenekler sunun, beraber karar verin.
• Hiçbir konuda baskı yapmayın, ona zaman verin. Isınması için, denemesi için zamana ihtiyacı olabilir.
• Aptal, beceriksiz, inatçı gibi yakıştırmalar yapmayın. Kendisine bu etiketlerle yaklaşmasına ve kılıf bulmasına neden olmayın.
• Ondan beklentileriniz konusunda açık, net olun. Kafasını karıştıracak cümleler kurmayın. Tutarlı olun.
Psikolog Feza OKTAY